De naam
Dilbeek
De eerste geschreven vermelding van de gemeentenaam betreft een Latijnse oorkonde bij de overdracht van het altare van Anderlecht aan het Kamerijks kapittel door bisschop Lietbertus in het jaar 1075. Alsdan lezen we:
“Altare etiam de ANDRELEch cum appenditio suo de dilbecchA”.
Dilbeek wordt dus vermeld als afhankelijkheid (dochterkerk) van de Moederkerk
Anderlecht. Deze ondergeschiktheid gold trouwens ook op wereldlijk vlak. Tot nog
toe hebben alle auteurs het foutieve Delbeccha vermeld als oudste naam. Het
document toont nochtans duidelijk een i inplaats van e. Het hydronoom
Dilbeccha is een gelatiniseerde versie van het
oorspronkelijke Dilbaki. Kerkelijke documenten werden
steeds in het latijn opgesteld. Wij onderscheiden
twee woorden nl. “Dil” en “Beccha”. Het eerste in het
germaanse ôaljô –is een dialektische bijvorm
van “Dal”; het tweede duidt op het germaanse “baki” wat beek betekent.
Denken we maar aan het Duitse “bach”. Samen
vormt dit “beek in het dal”.
|
|
|
|
Charter van Lietbert voor het Kamerijks kapittel (1075) |
|
Een lijst toont ons de evolutie van de naam doorheen de eeuwen met het jaar waarin wij de schrijfvorm aantreffen
|
Jaartal |
Varianten |
|
1075 |
dilbecchA |
|
1143, 1181 |
Dielbeckensi |
| 1144 | Dyelbecensis |
| 1170, 1171 | Dilbec |
| 1185, 1260, 1464, 1475-1525, 1653, 1680 | Dielbeke |
| 1188 | Dilbecca |
| 1215, 1292 | Dielbeka |
| 1225, 1233, 1292, 1715, 1800 | Dilbeke |
| 1260 | Dielbecke, Dyelbeke |
| 1292 | Dilebeke |
| 1475, 1525, 1490, 1605 | Dielbek |
| 1496 | Dyelbeke |
| Begin 17e eeuw | Dielbeqůe |
| 1633 | Dielbecke |
| 1653 | Dielbeeck |
| 1693, begin 18e eeuw | Dilbeeck |
| 1715 | Dilbeca |
De huidige schrijfwijze Dilbeek treffen we reeds aan in 1788.
Andere verklaringen zijn:
· Gids voor Vlaanderen: Delbeccha; dil = Theodulf ? en beek.
· Kijk Dilbeek!, toeristische gids: samenstelling van Didlione (een voormiddeleeuwse naam voor water) en ,, baki” (d.i. Germaans voor beek)?
· Marcel Leys: “Beek in het Dal”.
· Volgens kanunnik Jan Baptist De Vadder: Dielbeca, snelle beek (inscriptie kasteeldomein)
· Volgens Jan Verbesselt is Deylbeke een wijknaam.
Een geslacht de Dilbeke heeft bestaan tijdens de 13e, 14e en 15e eeuw; ondermeer Rainboldus de Dielbeke in 1215 en 1221. In 1490 wijlen Jans van dielbeke en Lysbeth van dielbeke
